Genelde tecrübeli hekimler tarafından yapılan ve zorlu bir ameliyat olarak bilinen whipple operasyonu sonrası hasta genel anlamda besin değeri yüksek olan yiyecekleri tercih etmelidir. Bu dönemde, yani whipple operasyonu sonrası süregelen dönemde, hastanın protein ve yağ anlamında fakir diyetler ile beslenmesi çok büyük bir öneme sahip olacaktır.
Kanser tedavileri için uygulanan whipple ameliyatı sonrası pankreas enzimlerinin azalması, hastanın insülin ve glukagon dengelerinin bozulması ve buna benzer sorunlar yaşamaması için alacağı her gıda maddesine dikkat etmesi gerekir. Ameliyat sonrası dönemde hastanın özellikle alkollü içeceklerden ve şeker oranı yüksek yiyecek ve içeceklerden kesinlikle uzak durması gerekir. Bunun yanında hasta su tüketimini de artırmalıdır.
Genelde hastalara abartı olmamak koşulu ile, günde yaklaşık 8 bardak kadar su içmeleri tavsiye edilir. Whipple operasyonu sonrası hastalara, tüm bu besin diyetlerine ek olarak zaman zaman bazı ek vitaminler ve hekim tarafından reçete edilen bir takım solüsyonlar kullanmaları yönünde talimatlar da verilebilir.
Bu operasyonun süresi hastadan hastaya değişim gösterebilir. Hasta, whipple ameliyatı sonrası bir süre hastanede yatırılmalıdır. Bu süre de operasyon süresi gibi hastadan hastaya bir hayli değişim gösterebilir. Ancak whipple ameliyatı sonrası hastalar genelde ameliyatı seyreden bir hafta ile 10 günlük bir süre zarfı boyunca hastanede yatarlar. Bazı hastalar ameliyat sonrası bir takım komplikasyonlar yaşayabilirler. Bu duruma bağlı yatış süreleri de uzayabilir. Bu süreç içerisinde hastaya, hastane tarafından en uygun diyet sağlanmalıdır.
Whipple operasyonu pankreas kanserinin tedavisinde kritik bir yöntemdir. Bu cerrahi işlem sonrasında hasta için beslenme düzeni büyük önem taşır. İyileşme sürecinde doğru besinlerin tüketilmesi vücudun kendini yenilemesine yardımcı olur. Özellikle protein, karbonhidrat ve yağlar açısından dengeli bir diyet operasyon sonrası komplikasyon riskini azaltabilir. Ayrıca yeterli vitamin ve mineral alımı hastanın daha hızlı toparlanmasını sağlar. Dolayısıyla Whipple operasyonu geçiren bireyler için özel bir beslenme planı büyük önem arz eder.
Whipple Operasyonu Sonrasında Katı Gıdalar ve Yağ Tüketimi
Whipple operasyonundan sonra beslenme düzeni iyileşme sürecinde büyük rol oynar. Başlangıçta hastalar beslenmelerini berrak sıvılardan yoğun sıvılara ve nihayetinde yumuşak katılara doğru kademeli olarak artırırlar. Bu geçiş süreci her bireyde farklılık gösterir. Hastaların günlük beslenme rutinlerine katı gıdaları eklerken dikkatli olmaları gerekmektedir. Aşağıdaki liste katı gıdalar ve yağlar konusunda dikkate alınması gereken önemli noktaları içermektedir:
- Kızarmış ve aşırı yağlı yiyeceklerden uzak durun.
- Fırında, ızgarada veya mangalda pişmiş yiyecekleri tercih edin.
- Günlük yağ tüketimi genellikle 40-60 gram arasında sınırlanmalıdır.
Optimal Gıdalar, Düzenli Öğünler, Sıvı Tüketimi ve Alkol Tüketimine Yaklaşım
Whipple operasyonundan sonra beslenme rejimi iyileşme sürecinde kritik bir rol oynar. Bu dönemde vücut için gerekli olan temel besin ögelerini içeren yüksek besin değerine sahip gıdaları tercih etmek esastır. Bu gıdalar proteinler, kompleks karbonhidratlar, sağlıklı yağlar ile vitamin ve mineralleri kapsar. Meyveler, sebzeler, yağsız protein kaynakları ve tam tahıllar bu kategoriye girer. Her bireyin besin toleransı farklı olduğundan özelleştirilmiş diyet önerileri için bir diyetisyene başvurmak faydalı olacaktır.
Öğün sıklığı da iyileşme sürecinde önem taşır. Vücut daha küçük porsiyonları daha kolay sindirebilir ve besin ögelerini daha etkin kullanabilir. Bu nedenle:
- Her iki ila üç saatte bir küçük öğünler yemek idealdir.
- Küçük öğünler, aşırı tokluk, gaz veya şişkinlik riskini azaltır.
- Her öğün ve atıştırmalık protein içermelidir; protein kaynakları arasında et, süt ürünleri, kabuklu yemişler ve fasulyeler bulunur.
Sıvı alımı Whipple operasyonu sonrasında esaslıdır. Yeterli hidrasyon besin ögelerinin taşınmasını ve atıkların vücuttan atılmasını kolaylaştırır. Bu nedenle:
- Günde yaklaşık 2 litre su içmek uygun bir başlangıçtır.
- Yemeklerle birlikte alınan sıvılar sınırlı olmalıdır.
- Yemeklerden bir saat önce veya sonra sıvı tüketmek daha uygundur.
- Meyve suları ve smoothieler gibi kalori ve besin değeri yüksek içecekler tercih edilmelidir.
Alkol tüketiminden kesinlikle kaçınılmalıdır. Alkol sindirim sistemine zarar verebilir ve iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir.
Whipple Operasyonu Sonrası Beslenme Stratejileri
Whipple operasyonundan sonra beslenme hastanın iyileşme sürecinde kritik bir rol oynar. Sindirimi kolay düşük lifli yiyecekler tüketmek mide bulantısını ve diğer sindirim sorunlarını yönetmede etkilidir. Operasyondan iyileşen hastalar genellikle mide bulantısı gibi rahatsızlıklar yaşarlar. Bu dönemde kraker ve tost gibi kuru ve basit yiyecekler önerilir. Ayrıca sıvı tüketimi yemeklerden bir saat önce veya sonra sınırlandırılmalıdır.
İshal durumunda beslenme düzeninde bazı değişiklikler yapılması gerekir:
- Gaz yapıcı yiyeceklerin tüketimi azaltılmalıdır; fasulye, kepekli tahıllar gibi.
- Şekerli yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
- Düşük lifli yiyeceklerle beslenme tercih edilmelidir:
- Elma püresi
- Muz
- Beyaz tost
- Yulaf ezmesi
- Kraker
- Sade fırınlanmış patates
- Dehidrasyonu önlemek için sıvı alımı artırılmalıdır.
İştah kaybı da yaygın bir durumdur ve yavaş yavaş sindirimi kolay yiyecekler tüketmeye başlamak gereklidir. Ameliyattan 4-6 hafta sonra iştahın normale dönmesi beklenir. Bu süreçte vücudun beslenme ihtiyaçları aç kalmamak için düzenli olarak karşılanmalıdır.
Beslenme günlüğü tutmak hangi yiyeceklerin sindirim sistemine daha uygun olduğunu görmeyi sağlar. Ayrıca sıvı beslenme takviyeleri beslenme ihtiyaçlarını karşılamada destekleyici olabilir. Ancak en doğru öneriler ve miktarlar için bir diyetisyenle görüşmek şarttır.
Vitamin ve mineral takviyesi almak özellikle yağ malabsorpsiyonu yaşayan hastalar için önemlidir. A, D, E ve K vitaminleri ve kalsiyum takviyesi sindirim sistemini destekler. B12 vitamini ve demir anemi riskini azaltmak için gereklidir.
Kilo kaybı da bu süreçte göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer ameliyat öncesi kilonuzun %5-10’undan fazlasını kaybederseniz kalori alımınızı artırmak için diyetisyenle görüşmelisiniz.
Kaynakça: D’Cruz, J. R., Misra, S., & Shamsudeen, S. (2020). Pancreaticoduodenectomy.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
