Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorunu, rektal kanser cerrahisi geçiren hastalar arasında sıkça görülen bir durumdur. Bu durum, dışkı kontrolünün ve bağırsak fonksiyonlarının etkilendiği bir sendrom olarak adlandırılır. Ameliyat sonrası yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bu sorun, hastaların günlük yaşamlarını zorlaştırabilir. Bu makalede, rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorununun nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri ele alınacaktır.
Ameliyatın Etkileri ve Geliş Nedenleri
Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorununun temel nedeni, ameliyatın rektum ve sindirim sistemi üzerindeki etkileridir. Ameliyatlar genellikle rektumun kısmen veya tamamen çıkarılmasını içerebilir, bu da bağırsak yapısını ve fonksiyonlarını değiştirebilir. Özellikle makat (anal sfinkter) ve pelvik taban kasları, dışkı kontrolünü sağlayan önemli yapılar olarak görev yapar. Ameliyat sırasında bu kasların hasar görmesi veya zayıflaması, dışkılama sorunlarının temel nedenlerinden biri olabilir.
Ameliyatın seviyesi ve türü de dışkılama sorunlarını etkileyebilir. Rektum kanseri cerrahisinde, kanserin yerleşimi ve evresi, ameliyatın nasıl gerçekleştirileceğini belirler. Makatı koruyan ameliyatlar (sfinkter koruyucu cerrahiler), rektumun çıkarılmasını gerektiren ameliyatlara göre dışkılama sorunu riskini azaltabilir. Ancak, rektumun veya makatın tamamen çıkarılması gerektiğinde, dışkı kontrolü daha fazla etkilenebilir. Ayrıca, ameliyat sonrası enfeksiyonlar, dikiş problemleri veya dokuların iyileşme süreci gibi faktörler de dışkılama sorunlarına yol açabilir. Ameliyat sonrası bağırsak hareketlerinin yeniden düzenlenmesi ve dışkı kontrolünün sağlanması için rehabilitasyon ve tedavi yöntemleri gerekebilir.
Belirtiler ve Yaşam Kalitesine Etkileri
Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorunu yaşayan hastalar, çeşitli belirtilerle karşılaşabilirler. Bu belirtiler, günlük yaşamlarını etkileyebilir ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Dışkı kaçırma, hastaların kontrolsüzce dışkılarını tutamama durumunu ifade eder. Bu durum, sosyal etkileşimleri ve günlük aktiviteleri kısıtlayabilir, hastaları utandırabilir ve psikolojik zorluklara yol açabilir. Sık sık tuvalete gitme ihtiyacı, hastaların hayatını etkileyen bir diğer belirtidir. Aniden tuvalete gitme gereksinimi de benzer şekilde yaşamı zorlaştırabilir ve dışarıda bulunma konforunu azaltabilir.
Dışkıyı tam boşaltamama hissi, rektumun tamamen boşalmadığı hissiyatını içerir. Bu durum, hastaların rahatsızlık hissetmelerine ve sürekli bir rahatsızlık duygusu taşımalarına neden olabilir. Dışkılama sırasında ağrı, ameliyat sonrası dikiş yerlerinin veya hassas bölgelerin etkilenmesi sonucu ortaya çıkabilir. İshal-kabızlık atakları da hastaların yaşadığı değişken bağırsak hareketlerini ifade eder. Bu ataklar, günlük rutinleri etkileyebilir ve rahatsızlık hissi yaratabilir. Karında şişkinlik, rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorunu yaşayan hastalarda karın bölgesinde şişkinlik ve rahatsızlık hissinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Tüm bu belirtiler, hastaların fiziksel rahatsızlıklarının yanı sıra duygusal ve psikososyal zorluklar yaşamasına neden olabilir, böylece yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Tedavi Yaklaşımları
Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorununu tedavi etmek için farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemleri, hastaların bireysel durumlarına göre özelleştirilebilir ve semptomların şiddetine bağlı olarak seçilebilir. Kabız yapıcı ilaçlar, bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar ve gaz oluşumunu azaltıcı antibiyotikler gibi ilaç tedavileri kullanılabilir. Ayrıca, anal enjeksiyon tedavileri, pelvik taban rehabilitasyonu, biofeedback, pelvik taban kas güçlendirme, elektrostimülasyon ve sakral sinir stimülasyonu gibi fiziksel terapiler de uygulanabilir.
Beslenme Alışkanlıklarının Rolü
Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorununu yönetmede beslenme alışkanlıklarının önemi büyüktür. Sağlıklı bir beslenme düzeni, sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olabilir. Lifli gıdaların tüketimi, bağırsak hareketlerini düzenleyebilir ve kabızlık veya ishal gibi sorunların önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, su tüketiminin yeterli düzeyde olması da önemlidir, çünkü vücudun su ihtiyacı dışkının yumuşak ve kolay geçişini sağlamak için gereklidir.
Cerrahi Müdahaleler ve Kalıcı Stoma
Tedaviye yanıt vermeyen veya ciddi dışkılama sorunları yaşayan hastalar için cerrahi müdahaleler düşünülebilir. Bu müdahaleler arasında kalıcı stoma açılması da yer alabilir. Kalıcı stoma, bağırsak hareketlerini dışarıya yönlendiren bir açıklıktır ve dışkıyı toplamak için bir torba kullanımını içerebilir. Bu seçenek, bazı hastalar için yaşam kalitesini artırabilirken, diğer hastalar için psikolojik ve fiziksel zorluklar doğurabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Destek
Rektum ameliyatı sonrası dışkılama sorunu yaşayan hastalar, yaşam tarzı değişiklikleri yaparak semptomları yönetebilirler. Bu değişiklikler arasında düzenli egzersiz yapmak, stresten kaçınmak ve sigara içmemek gibi faktörler yer alabilir. Ayrıca, hastaların destek gruplarına katılması veya psikolojik destek alması da önemlidir. Bu destekler, hastaların sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
