Günümüzde modern tıp teknolojilerinin ulaştığı nokta itibari ile son derece tehlikeli ve zorlu bir kanser türü olan pankreas kanseri tamamı ile tedavi edilebilmektedir. Özellikle erken tanı durumlarında hastaların tamamı ile iyileşme oranları kayda değer oranda artar. Ancak pankreas kanserinin son derece tehlikeli bir kanser türü olmak ile birlikte oldukça sinsi bir kanser türü olduğunu da unutmamak gerekir. Günümüzde bu alanda çok yoğun çalışmalar yürütülüyor olsa da pankreas kanseri genelde hafif semptomlar ile ilerleyen bir kanser türü olduğundan erken evrelerde teşhis edilmesi oldukça zorlu olabilir.
Pankreas kanserleri pankreas organı üzerinde bulunan, genelde kötü huylu olma eğiliminde olan pankreas tümörleri nedeni ile gelişen bir hastalıktır. Bu tümörler genelde hasta için herhangi bir sağlık sorunu yaratmazlar. Bazı pankreas kanseri hastalarında, kanserin erken evrelerinde hiçbir semptom yaşanmaması oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Bu da pankreas kanserini oldukça sinsi ilerleyen ve erken evrede teşhisi son derece zor olan bir kanser türü yapar.
Bazı hastalar pankreas kanseri oldukları durumda, erken evrelerde hafif semptomlar gösterebilirler. Bu durum ve burada hastanın gösterecek olduğu semptomlar hastadan hastaya değişim gösterebilmektedir. Ancak pankreas kanseri hastalarında yaygınca görülen semptomlar genelde görülen bazı ortak semptomlar da bulunur.
Pankreas kanseri semptomları kendilerini iştah kaybı ve buna bağlı olarak kilo kaybı, ya da bazı durumlarda iştah açılması ve buna bağlı olarak hastanın kilo alması şeklinde gösterebilirler. Buna ek olarak bazı hastalarda, özellikle sırt bölgelerinde bir takım ağrı atakları yaşanabilir. Gece terlemeleri ve ateş de pankreas kanseri hastalarında nispeten yaygın olarak görülebilen semptomlar arasında yer alırlar. Hastalığın, yani pankreas kanserinin ileri evrelerinde hastalar tıp literatüründe diabetes mellitus, yani diyabet hastalığı, ya da halk arasında daha yaygın kullanılan ismi ile şeker hastalığına da yakalanabilirler. Bu semptomların aynı anda gözlemlendiği durumlar genelde hastanın pankreas kanseri olduğuna işaret eder.
Pankreas Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Pankreas kanseri hastaları eğer erken tanı koyulur, ve tanı sonrası hemen tedavilerine başlanır ise tedaviye yüksek oranda olumlu yanıt verirler. Hastalığın tamamı ile iyileşmesi ise erken tanı koyulan hastalarda yüzde elli oranının biraz altındadır. Bu hastalığın, yani pankreas kanserinin tedavisi için uygulanacak olan yöntemler hastadan hastaya değişim gösterebilir.
Hastaya uygulanacak olan tedavi türünü belirleyecek olan bir takım önemli faktörler bulunur. Bu faktörler hastanın sağlık geçmişi, hali hazırda mevcut sağlık durumu, hastanın sahip olduğu kanserin doğası ve özellikleri ve hastanın tedavi ile uyumu olacaklardır. Hasta tedavi öncesi uzman bir hekim tarafından gerekli kontrol ve muayenelerden geçirilir ve durum belirlendikten sonra bu hastaya uygulanacak olan pankreas kanseri tedavisi belirlenir.
Pankreas kanseri tedavilerinde en sık başvurulan yöntem ise cerrahi yöntem, yani ameliyat yöntemidir. Bu yöntemde hastanın kanserli dokusu cerrahi işlemler ile vücudundan çıkartılır. Hasta, ameliyatın ciddiyetine göre bir süre hastanede gözetim altında tutulur. Bu süre hastadan hastaya değişim gösterebilmek ile birlikte genelde bir hafta ile 10 gün arası bir süredir.
Bu süre, daha ciddi bir ameliyat geçirmiş olan hastalarda daha uzun olabilir. Ameliyat sonrası hastaların alkol, şeker ya da yağ ve protein açısından zengin besinlerden uzak durmaları ve buna göre bir diyet oluşturmaları çok büyük bir önem taşır. Bu hastalığın tedavisi için diğer kanser türlerinde de olduğu gibi hastaya genelde kemoterapi ve radyoterapi yöntemleri de uygulanır. Bu tedaviler hastalığın geri dönmemesi için önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Pankreas kanserinde tamamen iyileşme şansı nedir?
Pankreas kanserinin tamamen iyileşme şansı oldukça düşüktür; hastaların yalnızca %13’ü, tanıdan sonraki 5 yıl hayatta kalabilmektedir. Bunun nedeni, çoğu vakada hastalığın ileri evrelerde teşhis edilmesi ve cerrahi müdahalenin mümkün olmamasıdır. Erken teşhis konan vakalarda ise 5 yıl hayatta kalma oranı %44’e kadar çıkabilmektedir. Son yıllarda, yüksek dozda C vitamini tedavileri gibi yenilikçi tedavi yöntemleri, hastaların hayatta kalma sürelerini uzatma konusunda umut verici sonuçlar göstermiştir. Ancak pankreas kanserinde tamamen iyileşme hala büyük bir zorluk teşkil etmektedir.
Erken teşhis edilen pankreas kanseri tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?
Erken teşhis edilen pankreas kanseri tedavisinde birincil yöntem cerrahi rezeksiyondur ve bu, uzun süreli hayatta kalma şansı sunar. Yaklaşık olarak hastaların %15-20’si tanı aldığında cerrahi müdahale için uygun olur. Cerrahi işlem sonrası, nüks riskini azaltmak için genellikle FOLFIRINOX veya gemcitabin gibi kemoterapi tedavileri uygulanır. Bazı durumlarda, cerrahiden önce tümörü küçültmek ve cerrahiye uygunluğunu artırmak amacıyla neoadjuvan tedavi (kemoterapi veya kemoradyasyon) kullanılır. Cerrahi teknikler ve perioperatif bakımda yaşanan ilerlemeler, sonuçları iyileştirmiştir, ancak genel 5 yıllık hayatta kalma oranı yaklaşık %12’dir. Devam eden araştırmalar, erken teşhis ve daha etkili sistemik tedaviler geliştirmeye yönelik çalışmaktadır.
Ameliyat sonrası hastaların yaşam kalitesi nasıl iyileştirilir?
Pankreas kanseri ameliyatı, örneğin Whipple prosedürü, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. Yapılan çalışmalar, beş yıl ve daha uzun süre hayatta kalan hastaların yaşam kalitesi puanlarının, genel nüfusla karşılaştırıldığında benzer veya daha iyi olduğunu göstermektedir. Ameliyat sonrası hastaların çoğu, hafif mide-bağırsak semptomları yaşasa da bu semptomlar genel yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemez. Ayrıca insüline bağımlı diyabetin görülme oranı beklenenden daha düşüktür.
İyileşme sürecini etkileyen faktörler nelerdir?
Pankreas kanseri tedavisinin iyileşme süreci, kanserin teşhis aşaması, hastanın genel sağlık durumu ve uygulanan tedavi yöntemleri gibi birçok faktörden etkilenir. Erken evre teşhis, sonuçları önemli ölçüde iyileştirir; ancak pankreas kanseri genellikle ileri evrede teşhis edildiği için 5 yıl hayatta kalma oranı yaklaşık %10’dur. Cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri hayatta kalmayı uzatabilir, ancak bu tedaviler iyileşme sürecini etkileyebilecek komplikasyonlar taşıyabilir. Örneğin yüksek dozda C vitamini ile yapılan kemoterapi kombinasyonu, ileri evre hastalarda hayatta kalma süresini 8 aydan 16 aya kadar iki katına çıkardığı gösterilmiştir, ancak bu tedavilerin etkinliği hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Ayrıca hastanın beslenme durumu, yaşı ve diğer sağlık sorunları iyileşme sürecinde önemli rol oynar. Tedavi sürecinde ağrı yönetimi ve psikolojik destek gibi destekleyici bakım, yaşam kalitesini artırmak için çok önemlidir. Sürekli araştırmalar ve klinik deneyler, pankreas kanseri hastalarının hayatta kalma oranlarını ve iyileşme süreçlerini iyileştirmek için yeni tedavi stratejileri geliştirmeye devam etmektedir.
Tam iyileşme sağlamak için hangi multidisipliner yaklaşımlar önerilir?
Pankreas kanserinden tam iyileşme sağlamak için multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. Cerrahi rezeksiyon, potansiyel olarak küratif tedavi olmasına rağmen, hastaların yalnızca %15–20’si tanı aşamasında uygun adaydır. Rezektabl hastalık için cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonunun sonuçları iyileştirdiği gösterilmiştir. Öne çıkan bir çalışmada, kemoterapiye yüksek doz C vitamini eklenmesinin, ileri evre pankreas kanseri hastalarının hayatta kalma süresini sekiz aydan 16 aya iki katına çıkardığı belirlenmiştir. Ayrıca multidisipliner klinikler, tedavi oranlarını artırmak ve sosyoekonomik eşitsizlikleri ortadan kaldırmakla ilişkilendirilmiştir.
Kaynakça: KAÇAROĞLU, D., & EKMEN, B. (2023). PANKREAS KANSERİNİN TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR. SAĞLIK & BİLİM 2022: Güncel Tıp-IV, 129.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Pankreas_kanseri
https://en.wikipedia.org/wiki/Pancreatic_cancer
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
