Belirtilerini ileriki evrelerde gösteren pankreas kanseri teşhisi zor olan ve dünya genelinde ölüm oranı en yüksek kanser türlerinden biridir. Ölüm oranının yüksek olmasının sebepleri arasında erken teşhis güçlüğü, hızlı yayılım kabiliyeti, radyoterapi ile kemoterapiye karşı yeterli cevap vermemesi bulunmaktadır.
Tanısı geç konulan hastalarda pankreas kanseri tedavisi de zorlaşmaktadır. Bu sebeple ilerleyen evrelerde kendisini gösteren ve sinsice kötüye giden bu kanser türünde erken tanı ciddi derecede önem taşımaktadır.
Pankreas Kanseri Neden Olur?
Pankreas kanserinin ortaya çıkma sebebi tam olarak açıklanamasa da bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörleri de değiştirilebilir risk faktörleri ve değiştirilemez risk faktörleri olarak iki farklı sınıfta konumlandırılabilir.
Değiştirilebilir risk faktörleri arasında hayat düzenimizle alakalı faktörler bulunmakta ve dolayısıyla bunları düzene sokabilmekteyiz. Böylece risk olasılığını düşürebiliriz.
Değiştirilebilir risk faktörleri arasında sigara ve alkol tüketimi, obezite, diyet türü, H.pylori enfeksiyonu, yetersiz fiziksel aktivite ile çevresel faktörler sayılabilir.
Sigara içmeyi, alkol tüketimini bırakmak, fiziksel aktivite ve beslenmeyi düzenleyerek obezitenin önüne geçmek gibi değişimler bu riskleri azaltmanıza yardımcı olacaktır. Diğer yandan ne yazık ki değiştiremeyeceğim risk faktörleri de mevcuttur.
Bu faktörler arasında yaş, cinsiyet, etnik köken, kan grubu, bağırsak mikroflorası, genetik duyarlılık ve diyabet bulunmaktadır. Bağırsak mikroflorasını geliştirmek ve diyabetinizi kontrol altında tutmak mümkün olsa da risk olasılığını düşürmenize pek yardımcı olmamaktadır.
Hastalık değiştirilemeyen risk faktörlerine göre genellikle geç yaşta, kadınlara oranla erkeklerde daha fazla, 0 kan grubunda diğer gruplara göre daha az görülmektedir.
Kanserin ölümcül evresi olarak anılan dördüncü evre tümör yayılımının en artış gösterdiği, hastalığın iyice kötüye gittiği dönemdir. Bu evrede kanser başka organlara da yayılmış durumdadır.
Eğer kanser teşhisi bu son evrede konulduysa, geciken tedavi sebebiyle yaşam süresinin sonuna doğru gelindiği gerçeğiyle karşılaşılmaktadır. Bu durumda genellikle 3 – 6 aylık bir yaşam süresinin kaldığı varsayılmaktadır.
Çoğunlukla son evresinde tanısı konulan ve en hızlı yayılım gösteren kanser türlerinden biri olan pankreas kanserinde, tanının konmasıyla beraber yaşamın devam etme süresi hastaların %11’inde 5 yıl olarak açıklanmaktadır.
Pankreas Kanserinin Evreleri Nelerdir?
Pankreas kanserinde evrelere değinecek olursak, sıfırıncı evrede kanserin sadece pankreas organında üzerinde konumlandığını, henüz bir yayılım göstermediğini ve hiçbir test ya da çıplak göz ile tespit edilemediğini söyleyebiliriz. Bu evrede genellikle rastlantısal olarak görüntüleme yöntemleri ile saptanmaktadır.
Tümör birinci evreye geldiğinde ise bölgesel olarak büyüme göstermeye başlamaktadır, bu durumda da metastaz yani yayılma başlamamıştır.
Tümör sadece pankreasta bulunmaktadır. Birinci evre kendi içerisinde iki farklı durum oluşturmaktadır. Bu evrede tümör eğer 2 cm’den küçük bir boyutta ise evre 1A olarak, tümör 2 ila 4 cm aralığındaki bir boyutta ise evre 1B olarak adlandırılmaktadır.
Belirtiler bu evrede de çok kendini göstermese de görüntüleme testleri ile tespiti mümkündür. Kanser bir ileri evre olan ikinci evreye ulaştığında ise artık bölgesel bir yayılma gözlemlenebilmektedir.
İkinci evrede tümör hücreleri pankreasın dış kısmına doğru büyüme göstermekte olup, lenf bezlerine doğru de ilerleyebilmektedir. Diğer organlara doğru bir metastaz görülmese de risk artmaktadır. Kanser hücrelerinin boyutu 4 cm üzerindedir ve artık belirtiler görülmeye başlanmıştır.
Son evreden bir önceki basamak olan üçüncü evrede kanser hücreleri çok daha geniş bir alana yayılmaktadır. Yakındaki damarlara, sinirlere doğru bir yayılım göstermeye başlamıştır ancak hala diğer organlara sıçrama gibi bir durum yoktur. Kanser artık iyice ilerlemiştir.
Pankreas kanserinde son evre olan dördüncü evreye gelindiğinde ise tümör karaciğer, mide, bağırsak, akciğer gibi yakın organlarla başlamak üzere beyin gibi uzaktaki organlara kadar yayılım gösterebilmektedir. Ve bu evreye geldiğinde artık diğer organlara da sıçrayan kanseri geri döndürmek oldukça zordur ve bu evreye ulaşmış birçok hasta ne yazık ki yaşamının son 3 ila 6 ayını yaşamaktadır.
Güncel tedavi yaklaşımları ile bu evredeki hastalara da tedavi şansı olmakta seçilmiş, uygun hastalarda iyi sonuçlar alınarak evresi küçültülerek cerrahi olanağı olabilmektedir.
Belirtilerini genellikle son evrede gösteren pankreas kanserinde belirtiler; mide bulantısı, iştahsızlık, sarılık olarak ortaya çıkmaktadır.
Tümör pankreasın baş kısmında bulunuyorsa dışkıda beyaz sıvılar gözlemlenebilmektedir. Bunların dışında görülen diğer belirtiler arasında sırta vuran karın ağrısı, ani kilo kayıpları, deride döküntüler, safra kesesinde ve karaciğerde büyüme, ciltte kaşıntı, yorgunluk hissi ve diyabet oluşumunu saymak mümkündür.
Pankreas Kanseri Son Evre Belirtileri Nelerdir?
Ömürlerinin bu son döneminde tedaviye yanıt alınamayan ve uygun cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi ile tedavi almamış veya tedavilere yanıt alınamamış hastalarda vücut fonksiyonlarında bazı belirtiler görülmektedir.
- Çoğunlukla hasta yattıkları ve zayıfladıkları için hareket etmekte zorlanırlar.
- Hapları yutmak konusunda güçlük yaşayabilirler.
- Hasta vücudunda çok fazla uyuşukluk hissedebilir.
- Uyuma güçlüğü çeken hastalar uyumak için ağrı kesici ya da sakinleştiricilere gereksinim duyabilir ve uyanmakta da zorluk çekebilir.
- Günlük aktivitelerini gerçekleştirmek için yardıma ihtiyaç duyabilirler.
- İştahsızlık sebebiyle gün içinde gıda alımları azalabilir.
- Odaklanma problemi yaşayabilirler.
- El, kol, bacak ya da yüz kasılmaları yaşayabilirler.
- İletişim konusunda da zorluk yaşayabilirler.
Bu zorluklarla karşı karşıya kalan hasta bireylerin, biraz olsun yaşamını kolaylaştırmak için hastanın bakımını sağlayan kişilerin yapabileceği şeyler de bulunmaktadır. Bunlar;
- Eğer hasta hapları yutmakta zorlanıyor ise ağrısının azalması için uygulanan deri altı iğne ve sıvı ilaçlar hakkında bilgi alınabilir.
- Hastada yutma sorunu görülüyor ise katı gıdalar yerine sıvı formda gıdalar tercih edilebilir.
- Hasta hareketlerinde zorlanıyor ise 1 – 2 saatlik zaman aralıklarıyla dönmesine veya pozisyon değiştirmesine destek olunabilir.
- Hastanın rahatlaması için yüzüne ve vücuduna nemli kompres uygulanabilir.
- Zaman, mekân ile ilgili kafa karışıklığı yaşayan hastalarla konuşurken, kim olduğunuzu, hangi günde olduğunuzu, nerede olduğunuzu söylemelisiniz.
- Ağız kuruluğu görülen hastalarda kurumayı engellemek için dudak nemlendiricisi kullanılabilir.
S.S.S
Pankreas kanserinde ölümün yaklaştığını nasıl anlarız?
Pankreas kanserinin son aşamalarında ölümün yaklaştığını belirten belirtiler genellikle belirgindir. Hastalar şiddetli karın ağrısı ve ciddi kilo kaybı yaşar. Ayrıca iştahsızlık, mide bulantısı ve kusma gibi semptomlar sıklıkla görülür. Sarılık da cilt ve gözlerin sararması şeklinde kendini gösterir. Genel bir zayıflık ve yorgunluk hali de hastaların sıkça tecrübe ettiği durumlardır. Bu belirtiler kanserin vücudun diğer bölümlerine yayıldığını ve hayati işlevleri tehdit ettiğini gösterir. Son dönemlerde yaşam kalitesi düşer ve genellikle kalan ömür 3 ila 6 ay arasında olabilir. Bu süreçte palyatif bakım ve ağrı yönetimi büyük önem taşır.
Pankreas kanseri son evre ne kadar yaşar?
Pankreas kanserinin dördüncü evresinde hastalar genellikle üç ila altı ay arasında yaşar. Bu süreçte kanser pankreas dışındaki diğer organlara da yayılmış durumdadır. Dolayısıyla tedavi olanakları oldukça kısıtlıdır. Sadece yüzde beşlik bir hasta grubu tanı aldıktan sonra beş yıl daha yaşayabilmektedir. Tedaviler genellikle semptomların hafifletilmesine ve hasta konforunun artırılmasına yöneliktir.
Pankreas kanseri ölüm oranı yüzde kaçtır?
Pankreas kanseri ölüm oranları en yüksek olan kanser türlerindendir. Tanı konulan hastaların %95’ten fazlası bu hastalık nedeniyle hayatını kaybeder. Hastalığın bir yıllık genel sağkalım oranı %26 iken beş yıllık sağkalım oranı %5’ten daha düşüktür.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
