Şu anda da oldukça sık rastlanan kanser türlerinden biri olan pankreas kanserinin görülme sıklığında; yaşam süresinin artışı, sigara ve tütün ürünleri tüketiminin artışı, obezite ile diyabet hastalıklarında görülen artış ile ciddi bir artış görülmektedir.
Hatta bu artışın devam edeceği ve yaklaşık olarak 20 yıl sonra bu kanserin görülme sıklığı dünya sıralamasında ikinci sıraya oturacak şeklinde bir öngörüden söz edilmektedir.
Kanser türleri arasında en ölümcül kanserlerden biri olarak bilinen pankreas kanserinin görülme sıklığının artışına karşılık olarak bilim insanları da boş durmamaktadır.
Bilim insanları pankreas kanserine karşı olarak durmadan yöntemler araştırmakta, kanserin ölümcüllüğünü azaltmak için ellerinden gelenin en iyisini yapmaya devam etmektedirler.
Pankreas kanseri görülme sıklığının artışı karşısında çalışmalar yürüten bilim insanları, tanı ve tedavide yeni yöntemler üzerinde çalışmakta ve yaşam kalitesi ile yaşam süresinin artması üzerine uğraşlarda bulunmaktadırlar. Bu çabalar henüz tam karşılığını almamış olsa da olumlu gelişmelerden de söz edilmektedir.
Örneğin; daha evvelki senelerde cerrahi yönteme başvurulması olanağı bulunmamaktayken, şimdilerde kanser uygun hastalarda cerrahi yönteme başvurulabilir duruma getirilebilmektedir.
Gelişen teknolojinin sağladıklarıyla beraber tıbbi gelişmeler sayesinde uygun hasta bireylerde hastaların yüzde 70 – 80 civarı cerrahi yöntemlere başvurularak başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
Bu da bu hastalık için oldukça önem arz etmektedir çünkü pankreas kanserinden kurtulmak için tek şans ne yazık ki cerrahi yöntem ile tümörün alınmasına dayanmaktadır.
Ayrıca tedavi başarısını sağlamak için de ameliyat sonralarında hastalar kemoterapi ve radyoterapi yöntemleri ile desteklenmektedir. Bundaki amaç da kanserin tekrarlama ihtimalini ve süresini uzatmaktır.
Pankreas kanserinin oluşum sürecinde, pankreas hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar, hücrelerin normal yaşam düzenlerinin dışarısına çıkarak kontrolsüz bir biçimde bölünmesine ve bölünerek çoğalma sonucu da bu hücrelerin çevre dokulara sızmasına sebep olmaktadır.
Çevre dokulara sızmasıyla etrafa yayılmaya başlayan bu kontrolsüz hücrelerin uzaktaki organlara da geçmesi durumunda ise metastaz görülmektedir. Bunun anlamı kanserin vücudun başka organlarında da bulunmasıdır.
Kanser oluşum süreci bu şekilde olan ve görülme sıklığı sürekli olarak artış gösteren pankreas kanseri, ülkemizde kadınlarda yüz binde 3,9 oranında, erkeklerde ise yüz binde 5,9 oranında görülmektedir. Bu kanser türü günümüzde en ölümcül dördüncü kanser türü olarak anılmaktadır.
Pankreas Kanseri Yaygın Olarak Hangi Bireylerde Görülür?
Peki bu hastalığın görülme olasılığı yüksek olan, risk altındaki kişiler kimlerdir? Pankreas kanserine yakalanma sıklığının artış sebepleri arasında; daha uzun yaşam süresi, sigara ve tütün ürünlerinin ciddi oranlarda tüketilmesi, obezite ve diyabet hastalıklarında görülen artış gibi etkenler yer almaktadır.
Bu hastalığın görülme yaşı genellikle daha geç yaşlar olduğu için uzun yaşam süresi bu hastalığı görülme sıklığını arttıran etkenler arasında gösterilmektedir. Ortalama olarak 65 – 70 yaşlarında bu hastalığa daha sık yakalanılsa da çok nadir de olsa 45 yaşından öce de rastlanılabilmektedir.
Sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı da pankreas kanseri tetikleyen önemli etkenler arasındadır. Bu yüzden sigara ve tütün ürünleri kullanan bireylerde kullanmayan bireylere oranla daha sık görülmektedir.
Sigara kullanımı daha fazla olan erkek bireylerde görülme oranı da kadın bireylerde görülme oranından yüksektir. Bu da cinsiyet etkisi mi yoksa sigara kullanımıyla alakalı mı risk artıyor sorusunu biraz muallakta bırakmaktadır.
Aşırı alkol tüketen bireylerde kronik pankreas iltihabına yakalanma ihtimalleri çok olduğu ve bu iltihabın pankreas kanserine yol açabildiği bilinmektedir. Bu neden alkol tüketenlerin de risk altında olduğu su götürmez bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.
Genetik yatkınlık da bu kanserin önemli nedenleri arasında yer almaktadır. Pankreas kanserinde kalıtımsal olarak geçişin görülme oranı yüzde 10 dolaylarında seyretmektedir.
Dolayısıyla ailesinde pankreas kanseri görülen kişilerin yıllık olarak pankreas tomografisi çektirmesi bu hastalığın erken tanısında yardımcı olabilmektedir. Bu hastalıktan korunmak için sağlıklı beslenmeye özen gösterilmeli ve bol bol yürüyüşe çıkılmalıdır.
Pankreas kanseri belirtileri nelerdir?
Belirtileri oldukça geç fark edilen ve sinsice ilerleyen bir hastalık olarak tanımlanan pankreas kanserinde tanı konduğunda hastaların sadece yüzde 20’si cerrahi tedavi için uygun bulunmaktadır. Kalan kısımdaki hastalarda ise kanser uzak organlara metastaz yapmış durumda olmaktadır.
Bu kanser türünde başta pek şikâyet görülmese de ilerleyen durumlarda bazı hastalar mide ve sırt ağrısından, sırta vuran karın ağrısından, hazımsızlık ve şişkinlik gibi durumlardan yakınmaktadır. Aniden gelişen diyabet de bir diğer belirti olarak görülebilir.
Pankreas kanserine yakalanmış bireydeki kitlenin ameliyat edilemeyecek kadar büyük olması, pankreasın etrafında hayati açıdan da ciddi önem taşıyan organların bulunması radyoterapiden yeterli verimin alınmasının önüne engel oluşturmaktadır.
Buna rağmen son zamanlarda geliştirilmiş yeni ve etkin kemoterapi ilaçları ve ileri seviyedeki cerrahi teknikler bu kansere yakalanmış hastaların sağ kalım oranlarını belli bir biçimde arttırmıştır. Cerrahi uygulama yapılabilen hastalarda 5 yıllık sağ kalım oranı yaklaşık olarak yüzde 30 – 40’lara dayanmaktadır.
Ameliyatın ardından uygulanan radyoterapi ve kemoterapi yardımıyla da tümörün tekrarlama riski önemli ölçüde azaltılmakta ve daha başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Sonuç olarak, pankreas kanseri görülme sıklığının artması her ne kadar göz korkutucu görünse de gelişen teknoloji ile geliştirilen tıbbi yöntemler bu kanserin ölümcüllüğünü azaltmak için ciddi umutlar vaat etmektedir.
Durum böyle iken kanserin görülme sıklığındaki artıştan çekinmek yerine, yöntemlerin geliştirilmesine ve hastalığın önüne geçilmesine yardımcı olacak araştırmalara destek verilmesi oldukça önemlidir.
Böylelikle kanser sıklığının görülmesinin artışına karşın ölüm oranlarının düşürülmesi mümkün kılınacaktır. Bu da pankreas kanseri görülme sıklığındaki artışın önemsizleşmesini sağlayacaktır.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
