Polycysteuze leverziekte

Polycysteuze leverziekte (PKH) is een zeldzame genetische aandoening die wordt gekenmerkt door het ontstaan van talrijke met vloeistof gevulde cysten in de lever. Het kan op zichzelf voorkomen of in verband met polycysteuze nierziekte (ADPKD). Hoewel het meestal geen symptomen geeft, kan PKH in de loop van de tijd leiden tot hepatomegalie, buikpijn en diverse complicaties. De cysten ontstaan door afwijkingen in de galwegen, maar bij vrouwen kan de cystengroei versneld worden door hormonale invloeden. In sommige gevallen kunnen ernstige problemen zoals infecties, bloedingen of scheuren in de cysten optreden. Daarom is PKH, vooral in gevorderde stadia, een belangrijke aandoening die behandeling en regelmatige follow-up vereist.

Definitie	Polycysteuze leverziekte is een genetische aandoening die wordt gekenmerkt door het ontstaan van talrijke met vloeistof gevulde cysten in de lever. De cysten zijn meestal goedaardig en kunnen groeien zonder de leverfunctie te verstoren.
Symptomen	Gevoel van volheid of ongemak in de buik, pijn in de rechterbovenkwadrant, een opgeblazen gevoel in het bovenste deel van de buik, spijsverteringsproblemen, en in sommige gevallen misselijkheid en een snel verzadigd gevoel. Het verloopt meestal asymptomatisch en wordt vaak toevallig ontdekt tijdens beeldvorming voor andere aandoeningen.
Oorzaken	Polycysteuze leverziekte is een genetische aandoening die meestal autosomaal dominant wordt overgeërfd. Het wordt het meest veroorzaakt door mutaties in de PKD1- of PKD2-genen. Soms ontwikkelen individuen met autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD) ook levercysten.
Risicofactoren	Genetische aanleg, de aanwezigheid van autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD) en het vrouwelijk geslacht (waaronder wordt gedacht dat oestrogeen de cystengroei kan beïnvloeden).
Diagnostische methoden	Met behulp van echografie, CT-scans of MRI wordt het aantal, de grootte en de verdeling van de cysten in de lever geëvalueerd. Genetische tests kunnen worden uitgevoerd om de erfelijke aard van de ziekte te bevestigen.
Behandelingsopties	– Follow-up: Asymptomatische gevallen worden regelmatig gecontroleerd met beeldvorming. – Medische behandeling: Pijnstillers of behandelingen die de cystengroei vertragen worden ingezet bij pijn of ongemak veroorzaakt door grote cysten. – Chirurgische ingreep: Dit omvat cystendrainage, cystectomie (verwijdering van grote cysten) of in zeldzame gevallen een levertransplantatie (wanneer een grote massa de leverfunctie verstoort).
Complicaties	Zelden kunnen er leverfunctiestoornissen optreden, evenals cystenruptuur (scheuring), bloedingen en druk op aangrenzende organen als gevolg van hepatomegalie.
Preventiemaatregelen	Aangezien polycysteuze leverziekte erfelijk is, kan deze niet worden voorkomen; echter, regelmatige follow-up is belangrijk om de cystengroei te monitoren en complicaties te voorkomen. Personen met een familiegeschiedenis wordt geadviseerd regelmatig controle te ondergaan.
Follow-up en levensstijl	Bevorder de leverfunctie door het beperken van de alcoholinname, regelmatige lichaamsbeweging, een gebalanceerd dieet; vermijd houdingen die druk op de lever uitoefenen, houd je aan regelmatige medische controles en vermijd hormonale behandelingen die de cystengroei kunnen bevorderen.

Wat is polycysteuze leverziekte en hoe ontwikkelt het zich?

Polycysteuze leverziekte (PKH) is een zeldzame genetische aandoening die wordt gekenmerkt door het ontstaan van vele met vloeistof gevulde cysten in de lever. Deze cysten ontstaan door abnormale verwijding van de galwegen en volgen doorgaans een autosomaal dominant overervingspatroon. PKH kan zich voordoen als een geïsoleerde aandoening of samen met polycysteuze nierziekte (ADPKD). Vaak veroorzaken mutaties in genen zoals PRKCSH en SEC63 functionele stoornissen in de galwegcellen, wat de ontwikkeling van deze cysten triggert.

Hoewel de cysten meestal asymptomatisch blijven, kunnen in sommige gevallen symptomen zoals buikpijn en misselijkheid optreden. In gevorderde gevallen kan de groei van de cysten leiden tot een vergroting van de lever (hepatomegalie). PKH kan zich voordoen als een geïsoleerde leveraandoening, maar kan ook in verband voorkomen met ADPKD, waarbij niercysten aanwezig zijn. Het fundamentele verschil tussen beide is de aanwezigheid van niercysten.

Wat veroorzaakt polycysteuze leverziekte?

Polycysteuze leverziekte (PKH) wordt vooral in de autosomaal dominante vorm (ADPKH) veroorzaakt door mutaties in de genen PRKCSH en SEC63. Deze genen spelen een cruciale rol in de eiwitvouwing en kwaliteitscontrole in het endoplasmatisch reticulum (ER). PRKCSH codeert voor hepatokystine, een onderdeel van het glucosidase II-complex dat verantwoordelijk is voor de correcte rijping van eiwitten. Mutaties in PRKCSH verstoren het eiwitvouwingproces, wat leidt tot een ophoping van foutief gevouwen eiwitten en een toename van cellulaire stress. Dit resulteert in een afbraakproces in het ER en initieert cystenvorming in de lever.

Het SEC63-gen maakt deel uit van een complex dat verantwoordelijk is voor de doorgang van eiwitten door het ER-membraan. Mutationen in SEC63 verhinderen, net als bij PRKCSH, de correcte vouwing van eiwitten. Dit leidt tot cystenvorming in levercellen en wordt doorgaans verklaard door de ’twee-hits hypothese’:

Allereerst treedt er een germline-mutatie op in één kopie van het PRKCSH- of SEC63-gen.
Vervolgens ontwikkelt zich een somatische mutatie in de andere kopie, wat leidt tot volledig functieverlies van hepatokystine of SEC63.

Wat zijn de symptomen van polycysteuze leverziekte?

Polycysteuze leverziekte (PKH) geeft in de vroege stadia doorgaans geen symptomen, maar in latere stadia kunnen verschillende symptomen optreden. Als gevolg van leververgroting en de groei van de cysten kunnen patiënten buikpijn, een opgeblazen gevoel en een snel verzadigd gevoel ervaren. In sommige gevallen kan de groei van de cysten leiden tot gastro-oesofageale reflux en kortademigheid. Daarnaast kunnen complicaties zoals cystenruptuur, infecties en bloedingen voorkomen. Hoewel levercysten zelden leiden tot ernstigere problemen zoals ascites of portale hypertensie, blijft de leverfunctie in de meeste gevallen behouden. Daarom moet PKH nauwgezet worden gevolgd.

Hoe wordt polycysteuze leverziekte gediagnosticeerd?

Beeldvorming speelt een belangrijke rol bij de diagnose van polycysteuze leverziekte (PKH) door het aantonen van de aanwezigheid van cysten. Er zijn drie hoofd beeldvormingstechnieken die vaak worden gebruikt voor de diagnose: echografie, computertomografie (CT) en magnetische resonantiebeeldvorming (MRI).

Echografie: Echografie is de eerste methode die wordt gebruikt bij de diagnose van PKH vanwege de gemakkelijke toegankelijkheid en lage kosten. Omdat er geen straling wordt gebruikt, is het een veilige optie. Deze methode levert duidelijke beelden van cysten in verschillende maten en is effectief bij het detecteren van eenvoudige cysten.
CT-scans: CT-beeldvorming biedt gedetailleerde informatie over het aantal, de grootte en de locatie van de cysten in de lever. Het levert meer gedetailleerde dwarsdoorsnedebeelden dan echografie en kan tevens helpen bij het identificeren van complicaties zoals cystinfecties of bloedingen.
MRI: Hoewel MRI duurder is, is het de meest gevoelige methode voor een gedetailleerde analyse van complexe cyststructuren. MRI wordt meestal ingezet wanneer aanvullende informatie nodig is na echografie of CT en speelt een belangrijke rol in de behandelingsplanning en differentiatie van cysttypen.

PKH wordt vaak toevallig ontdekt tijdens beeldvorming voor andere gezondheidsproblemen. De diagnose wordt doorgaans bevestigd door de aanwezigheid van meer dan 10 cysten en is gebaseerd op de diagnostische criteria vastgesteld door de European Liver Studies Association.

Welke behandelingsopties zijn er voor polycysteuze leverziekte?

Voor polycysteuze leverziekte (PKH) zijn zowel medische als chirurgische behandelingsopties beschikbaar. De behandeling wordt aangepast aan de ernst van de ziekte en de aanwezige symptomen. Een van de medische opties is het gebruik van somatostatinanalogen, zoals octreotide en lanreotide, die de omvang van de cysten kunnen verkleinen en de leververgroting vertragen. Deze medicijnen onderdrukken groeihormonen en voorkomen de ophoping van vloeistof in de cysten. Langdurig gebruik van somatostatinanalogen kan effectief zijn in het verminderen van symptomen zoals buikpijn en een opgeblazen gevoel.

Chirurgische ingrepen worden ingezet in gevorderde gevallen. Afhankelijk van de noodzaak van de patiënt zijn er diverse opties:

Cystaspiratie en sklerotherapie: Een procedure waarbij de vloeistof uit grote cysten wordt verwijderd en een skleroserende stof wordt geïnjecteerd om hervorming te voorkomen. Deze minimaal invasieve methode biedt tijdelijke verlichting en vermindert de symptomen.
Cysteafenestratie: Wordt toegepast bij patiënten met ernstige symptomen en is gericht op het verkleinen van de cysten, waardoor de leveromvang afneemt en de buikpijn wordt verlicht.
Hepatische resectie: Indien de cysten gelokaliseerd zijn tot een bepaald gebied, kan de aangetaste leversectie chirurgisch worden verwijderd, wat symptomatische verlichting kan bieden.
Levertransplantatie: In de meest ernstige gevallen, wanneer een grote cystmassa de leverfunctie ernstig verstoort, wordt een levertransplantatie als laatste redmiddel overwogen, wat op de lange termijn tot volledig herstel kan leiden.

Veelgestelde vragen

Wat is polycysteuze leverziekte en hoe wordt het gediagnosticeerd?

Polycysteuze leverziekte (PKH) is een genetische aandoening die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meerdere cysten in de lever. De aandoening kan voorkomen als een geïsoleerde leverziekte of samen met autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD). De diagnose wordt gesteld door het aantonen van het aantal en de grootte van levercysten met beeldvormingstechnieken zoals echografie, CT of MRI. MRI is bijzonder gevoelig en is voordelig voor patiënten met contrastallergie of verminderde nierfunctie.

Wat zijn de symptomen van deze ziekte?

Polycysteuze leverziekte (PKH) is meestal asymptomatisch en wordt vaak toevallig ontdekt. Wanneer symptomen optreden, kunnen patiënten klachten hebben zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel en een snel verzadigd gevoel na het eten. In ernstige gevallen kan een vergrote lever leiden tot buikdistensie, kortademigheid en vroegtijdige verzadiging. In zeldzame gevallen kunnen complicaties zoals cystenbloedingen, infecties of rupturen optreden, die zich vaak uiten met plotselinge buikpijn en koorts. Vrouwen worden vaker getroffen, mogelijk door de invloed van oestrogeen op de cystengroei.

Kan polycysteuze leverziekte uitmonden in kanker?

Polycysteuze leverziekte (PKH) wordt gekenmerkt door vele goedaardige cysten in de lever en wordt over het algemeen niet als een premaligene aandoening beschouwd. De cysten zijn op zichzelf niet kankerverwekkend, hoewel in zeldzame gevallen complicaties zoals infectie of bloedingen kunnen optreden. Er is geen overtuigend bewijs dat PKH het risico op leverkanker verhoogt.

Wat zijn de behandelingsopties?

De behandeling van symptomatische PKH omvat het gebruik van somatostatinanalogen (bijvoorbeeld octreotide en lanreotide) die de cysten kunnen verkleinen en de leververgroting kunnen vertragen. Daarnaast kan voor grote cysten aspiratie gevolgd door sklerotherapie worden toegepast. Chirurgische ingrepen zoals cystafenestratie, leverresectie en in gevorderde gevallen levertransplantatie zijn eveneens mogelijke opties. De keuze van de behandeling hangt af van de verdeling van de cysten en de algemene leverfunctie.

Wat kan er gedaan worden om polycysteuze leverziekte te voorkomen?

Aangezien polycysteuze leverziekte een genetische aandoening is, kan de aandoening zelf niet voorkomen worden. Echter, regelmatige follow-up is essentieel om de cysttillväxt te monitoren en complicaties te voorkomen. Personen met een familiegeschiedenis wordt aangeraden om regelmatig gecontroleerd te worden.