Pankreas kistleri son derece yaygın görülen kist çeşitleri olmak ile birlikte bu kistler genelde benign, yani iyi huylu kist türleridir. Bu kistlerin çoğu kansere dönüşme eğiliminde değillerdir. Yani her pankreas kisti kanser olmadığı gibi aynı zamanda çoğu pankreas kistinin kansere dönüşmek gibi bir eğilimi de bulunmamaktadır.
Pankreas kistleri temelde iki türe ayrılırlar. Bu türlerden ilki benign kistler olarak da bilinen iyi huylu pankreas kistleridir. Benign, yani iyi huylu pankreas kistleri, beraberinde başka sağlık sorunlarına neden olabilen türde kistler olsalar da genelde kansere dönüşme eğiliminde değillerdir. Bu türde kistlerin, yani iyi huylu pankreas kistlerinin tedavileri kötü huylu pankreas kistlerine göre bir hayli kolay olacaktır.
Pankreas kistlerinin daha tehlikeli olan ikinci türleri ise malign, yani kötü huylu pankreas kistleridir. Kötü huylu, yani malign pankreas kistleri, zaman içerisinde pankreas kanserine dönüşebilirler. Bu oldukça olası bir durumdur. Buna karşın, kötü huylu, yani malign pankreas kistlerinin teşhisleri de bir o kadar zorlu bir süreç olabilir. Pankreas kanserine sebep olabilen bu kötü huylu pankreas kistleri, özellikle ilk evrelerde herhangi bir semptom gösteremeyebilirler.
Pankreas kanserleri son derece tehlikeli kanser türleridir. Bu kanser türünün tehlikeli olarak değerlendirilmesindeki en büyük sebep ise genelde herhangi bir semptom göstermemesi ve bu nedenle tanısının erken evrelerde koyulamamasıdır. Öte yandan pankreas kanserinde de diğer kanser türleri ile benzer olarak erken tanı hayat kurtarıcı niteliktedir.
Pankreas kanseri hastalığına sahip olan bazı kişilerde hastalığın ilk evrelerinde de bazı semptomlar gözlemlenebilir. Bu semptomlar genelde hastanın karın ağrıları yaşaması ile başlarlar. Bu karın ağrılarının şiddeti hastadan hastaya belli bir oranda değişim gösterebilir. Bu karın ağrıları kendilerini daha çok hastanın üst karın bölgesinde gösterirler.
Sonraki evrelerde hastanın üst karın bölgesinde yer alan bu ağrı sırt bölgesine doğru yayılma eğilimi gösterebilir. Bu hastalarda genelde ağrının yaşandığı üst karın bölgesinde doygunluk ve şişkinlik hissi de yaşanabilir. Bu his gaz sıkışması hissine de benzemektedir. Şişkinlik hissi hastaya tokmuş hissiyatı verebilir ve bu da ciddi derecede iştahsızlığa sebep olabilir.
İştahsızlık pankreas kanseri hastalarında sık görülen bir durumdur ve ileri evrelerde ciddi kilo kayıplarına yol açabilir. Hasta kilo kaybını engellemeye ya da kaybettiği kiloları geri almaya çalışsa da hastalık bu durumu epey zor hale getirecektir. Bulantı ve kusma da yine pankreas kanseri belirtileri arasında bulunan sıkıntılar arasındadır ve bu sıkıntılar hasta yemek yese de kilo almasını imkansız kılabilir.
Pankreas Kist Kaç mm Olursa Tehlikelidir?
Müsinöz kistik tümörler, özellikle kadınlar arasında ve 50 yaş üstü bireylerde sıkça rastlanan bir pankreas kisti türüdür. Bu kistlerin kansere dönüşme olasılığı yüksek olduğundan, boyutlarına göre risk değerlendirmesi yapılması kritik önem taşır. Pankreas kistlerinin tehlikeli kabul edildiği boyutlar şu şekilde sıralanabilir:
- Kistin çapı 20 mm’yi geçtiğinde cerrahi müdahale genellikle önerilir.
- 10 mm ile 20 mm arasındaki kistler, detaylı takip ve düzenli kontrol gerektirir.
- 10 mm altındaki kistler ise daha az risk taşır ve genellikle yakından izlenir.
Bununla birlikte, kistin yeri ve büyüme hızı gibi diğer faktörler de tehlike seviyesini etkileyebilir. Dolayısıyla, kist boyutu tek başına bir risk ölçütü olarak görülmemeli; ancak belirli bir eşik değeri aştığında, müdahale için ciddi bir gösterge olarak kabul edilir. Bu durumda, kistin büyüklüğü ve konumu dikkate alınarak sağlık uzmanları tarafından bir müdahale planı oluşturulur.
Pankreas Kisti Öldürür Mü?
Pankreas kisti, çoğunlukla iyi huylu yapıda olup kansere dönüşme riski düşüktür. Ancak bazı türlerinde bu risk yüksektir ve hayati tehlike oluşturabilir. Bunlar arasında özellikle müsinöz kistik tümörler ve intraduktal papiller müsinöz tümörler bulunur.
İlk tür, genellikle 50 yaş üstü kadınlarda görülür ve pankreasın gövde ile kuyruk bölümünde yer alır. İkinci tür ise ana pankreas kanalında görüldüğünde daha yüksek kansere dönüşme olasılığına sahiptir. Bu türlerin her ikisi de cerrahi müdahale gerektirebilir:
- Müsinöz Kistik Tümörler: Kansere dönüşme riski yüksek.
- İntraduktal Papiller Müsinöz Tümörler: Ana kanalda görüldüğünde risk artar.
Bu durumlar, şüpheli bulgular gösteren hastalar için ölüm riskini azaltmak adına cerrahi müdahaleyi zorunlu kılar. Yırtılmış bir kist ise tıbbi bir acil durum olarak kabul edilir ve hemen müdahale gerektirir.
Pankreas Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Pankreas kanseri vakalarında hasta tanı koyulmasının ardından hiç vakit kaybetmeden tedavi altında alınmalıdır. Bu tedavi, hastadan hastaya değişim gösterebilmek ile birlikte genelde cerrahi bir işlem olan whipple ameliyatı olacaktır. Whipple ameliyatı pankreas kanseri hastaları için uygulanan en etkili tedavilerden biridir. Bu ameliyat sırasında hastanın kanserli bölgesi açılır ve kanserli doku hastanın içinden çıkarılır.
Oldukça zorlu bir işlem olarak bilinen whipple ameliyatını genelde alanında tecrübeli hekimler gerçekleştirir. Ameliyattan olumlu ya da olumsuz yanıt alınması kanserin doğasına göre değişim gösterebilir. Pankreas kanseri vakalarında, neredeyse hemen her durumda hastalara ameliyat ile birlikte kemoterapi ve radyoterapi tedavileri de uygulanmaktadır.
Kemoterapi ve radyoterapi tedavileri, diğer kanser türlerinin tedavilerinde olduğu gibi pankreas kanseri vakalarının tedavilerinde de çok önemli bir rol oynayacaktır. Sonradan metasaz yapabilen bir kanser türü olarak bilinen pankreas kanserinin tekrar nüksetmesinin önlenebilmesi için hastanın bu tedavilere alınması çok önemlidir.
Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Pancreatic_cyst
https://tr.wikipedia.org/wiki/Pankreas_Kisti
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
