Pankreas kanseri, tespit edilmesi ve tedavisi zor olan, özellikle ölümcül bir kanser türüdür. Bu kanser türü genellikle vücuttaki diğer organlara yayıldığında daha sonraki aşamalarda teşhis edilir. Ayrıca pankreas kanserinin çok agresif olduğu ve hızla büyüyüp yayılabileceği bilinmektedir.
Pankreas kanserinin bu kadar ölümcül olmasının bir nedeni, ileri bir aşamaya ulaşana kadar genellikle herhangi bir belirtiye neden olmamasıdır. Bir hasta karın ağrısı, kilo kaybı ve sarılık gibi semptomlar yaşadığında, kanser genellikle vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır. Ayrıca pankreas kanserinin teşhis edilmesi zor olabilir ve genellikle ileri bir aşamaya gelene kadar fark edilmez. Pankreas kanserinin bu kadar ölümcül olmasının bir diğer nedeni de kanserin standart tedavileri olan kemoterapi ve radyasyon tedavisine dirençli olabilmesidir.
Pankreas Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaş, sigara ve obezite dahil olmak üzere çeşitli faktörler pankreas kanseri gelişme riskini artırır. Ailede pankreas kanseri öyküsü, kronik pankreas iltihabı ve diyabet de risk faktörleridir. Yaş, pankreas kanseri için önemli bir risk faktörüdür, çünkü vakaların çoğu 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülür.
Sigara içmek en önemli kontrol edilebilir risk faktörüdür ve pankreas kanseri vakalarının yaklaşık %25’ini oluşturur. Obezite ayrıca pankreas kanseri gelişme riskinin artmasıyla da ilişkilendirilmiştir. Ayrıca ailede pankreas kanseri öyküsünün olması, özellikle birinci derece akrabalarda hastalık gelişme riskini artırmaktadır. Pankreasın kronik inflamasyonu ve uzun süreli diyabet de artmış pankreas kanseri riski ile ilişkilendirilmiştir. Bir veya daha fazla risk faktörüne sahip olmanın pankreas kanseri gelişimini garanti etmediğini not etmek önemlidir. Bununla birlikte, bu risk faktörlerinin farkında olmak ve herhangi bir endişeyi bir sağlık uzmanıyla tartışmak önemlidir.
Pankreas Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Pankreas kanserinin semptomları belirsiz olabilir ve kanser ileri bir aşamaya ulaşana kadar ortaya çıkmayabilir. Yaygın semptomlar karın ağrısı, sırt ağrısı ve açıklanamayan kilo kaybını içerir.
Cildin ve gözlerin sararmasına neden olan sarılık, pankreas kanserinin de bir belirtisi olabilir. Diğer belirtiler iştah kaybı, mide bulantısı, kusma ve yorgunluğu içerebilir. Bu semptomların farkında olmak ve devam ederse veya kötüleşirse tıbbi yardım almak önemlidir. Bununla birlikte, bu semptomların birçoğunun başka koşullardan kaynaklanabileceğini ve bu semptomlara sahip olmanın, bir kişinin pankreas kanseri olduğu anlamına gelmediğini not etmek önemlidir. Pankreas kanserinden şüpheleniliyorsa, tanıyı doğrulamak için CT taramaları ve MRI’lar gibi görüntüleme testleri kullanılabilir.
Pankreas Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Semptomlar belirsiz olabileceğinden ve kanser genellikle geç bir aşamada tespit edildiğinden pankreas kanserini teşhis etmek zor olabilir. Teşhis tipik olarak görüntüleme testleri, kan testleri ve bazen biyopsinin bir kombinasyonunu içerir.
BT taramaları ve MRI’lar gibi görüntüleme testleri, pankreas kanserini teşhis etmek için yaygın olarak kullanılır. Bu testler, pankreas ve çevre organlardaki tümörleri veya anormallikleri belirlemeye yardımcı olabilir. CA 19-9 gibi pankreas kanseri ile ilişkili spesifik biyobelirteçleri aramak için kan testleri de kullanılabilir. Görüntüleme testleri ve kan testleri pankreas kanserinin varlığını gösteriyorsa, tanıyı doğrulamak için biyopsi gerekebilir.
Biyopsi, kanser hücrelerinin varlığı için mikroskop altında incelenmek üzere pankreastan küçük bir doku örneği almayı içerir. Biyopsi, tümörün konumuna bağlı olarak bir doku örneği çıkarmak için ince bir iğne kullanan ince iğne aspirasyonu kullanılarak yapılabilir. Alternatif olarak, tümörün konumuna bağlı olarak incelenmek üzere küçük bir pankreas parçasının çıkarılmasını içeren bir cerrahi biyopsi de yapılabilir.
Pankreas Kanserinde Erken Teşhis Hayat Kurtarır Mı?
Her hastalıkta olduğu gibi pankreas kanserinde de erken teşhis hayat kurtarır. Hastalığın erken teşhisi, tanı konulması ve tedaviye erken başlamak tedavi sonucunu olumlu yönde etkileyecektir.
Pankreas kanserinin ilk belirtileri arasında, kanda bilirubin birikmesinin neden olduğu ciltte ve gözlerde sarı bir leke olan sarılık yer alır. Ne yazık ki pankreas kanseri olanlar bunu çok iyi bilirler: Gözlerdeki bilirubin seviyesi sararıncaya kadar yükselir (bu, hastalığın artık ilerlemiş olduğunu gösterir).
“BiliScreen” uygulaması, diğer olası patolojilerin de bir göstergesi olan bilirubin artışını çıplak gözle görülmeden önce belirlemenizi sağlar. Bilirubin seviyeleri minimum düzeyde yükseldiğinde (ancak çıplak gözle görülmeden önce) sarılık belirtilerini tespit edebilmek, pankreas kanseri teşhisindeki her şeyi değiştirebilir.
Pankreas Kanserinde Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Pankreas kanseri için tedavi seçenekleri, kanserin evresine ve konumuna bağlıdır. Cerrahi, kemoterapi ve radyasyon tedavisi pankreas kanseri için kullanılan en yaygın tedavilerdir.
Erken evre pankreas kanseri için genellikle cerrahi önerilir. Ameliyatın amacı, tümörü ve kanserden etkilenebilecek çevre dokuları çıkarmaktır. Tümörün konumuna ve boyutuna bağlı olarak, Whipple prosedürü, distal pankreatektomi veya total pankreatektomi dahil olmak üzere farklı cerrahi prosedürler kullanılabilir.
Pankreas kanserini tedavi etmek için kemoterapi ve radyasyon tedavisi de kullanılabilir. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanır ve genellikle ameliyattan önce veya sonra verilir. Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili radyasyon kullanır ve genellikle kemoterapi ile birlikte kullanılır. Bazı durumlarda, ilerlemiş pankreas kanseri olan hastalarda semptomları yönetmeye ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmak için palyatif bakım önerilebilir.
Kaynakça: Haberal, O. E., Cansu, C., Çalışkan, N., & Kocakulak, M. Pankreas Kanserinin Öntanısı İçin Biyosensör Geliştirilmesi.
Doç.Dr.İsmail SERT, Ege Üniversitesi, Tıp fakültesi’nden mezun olduktan sonra Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi kliniğinde uzmanlık eğitimini tamamladı. Uzmanlık Eğitimi sırasında 6 ay süreyle İsviçre, Cenevre Üniversitesi Hastanesi’ nde pankreas adacık hücre nakli, karaciğer nakli ve böbrek nakli, karaciğer pankreas cerrahisi konularında eğitim aldı.
